نزهةالارواح بتطریب الاشباح

نزهةالأرواح بتطریب الأشباح، نسخه‌ای منحصربفرد و ارزشمند از مؤلّف ناشناخته‌ای به نام یعقوب بن محمّد الحنفی (سدۀ ۱۰و۱۱ق) است که در گنجینۀ مخطوطات کتابخانۀ ملّی ملک محفوظ است. در این کتاب، ۳۲۲ تصنیف از مصنّفان ایرانی یا پروردگان استادان ایرانی که در خدمت دربارهای سلاطین تیموری، صفوی و عثمانی بوده‌اند ثبت شده که با توجّه به محتوای کتاب و شیوۀ نگارش متن می‌توان آن را در زمرۀ مجموعه‌های ادوار سلطانی برشمرد. حنفی در دیباچۀ کتاب علّت تدوین این مجموعه را بروز فساد در الفاظ و دورشدن از اصل تصانیف بیان نموده و بنا بر این دلایل، اقدام به تدوین و تصحیح الفاظ آنها با استناد به شنیده‌های خود از مصنّفین آثار و یا راویان معتمَدِ تصانیف نموده است. از وجوه تمایز نسخۀ ملک با مجموعۀ ادوار سلطانی، مشخّص بودن نام کتاب و مدوِّن آن است و دیگر آنکه کتاب حنفی دربردارندۀ تعداد قابل توجّهی تصنیف در فرم «پیشرو» است که در آثار هم‌عصر این کتاب چنین مجموعۀ ارزشمندی گردآوری نشده است و مهم‌ترین نکته، صحّت و دقّت بسیار زیاد کاتب در کتابت و سجاوندی کردن متن تصانیف و ترنّمات آنهاست که در سایر مجموعه‌ها رعایت چنین امانتداری در نگارش و روایت آثار مشاهده نمی‌شود. از آنجا که تا کنون نمونه‌ای از این دست آثار در کتابخانه‌ها و مجموعه‌های داخلی شناسایی و معرّفی نشده است و موارد مشابه موجود در کتابخانه‌های کشورهای دیگر نیز به کیفیّت، دقّت و صحّت نسخۀ ملک نیستند، معرّفی، تصحیح و بررسی آن توسّط متخصّصین فنّ کمک زیادی به ترسیم سیر تحوّلات در حوزۀ تصنیف‌سازی تاریخ موسیقی ایران خواهد کرد.