درباره
موسسه متن فرهنگستان هنر
امروزه با توجه به رویكرد نوین جامعه به مقولۀ هنر، همراه با گسترش مراكز آموزشی هنر و نیز افزایش روزافزون علاقه‌مندان و هنرورزان، و گستردگی زمینه‌های هنری، نیازهای این قشر مهم و تأثیرگذار جامعه افزایش یافته و متنوع‌تر شده است. بر این اساس، مؤسسۀ متن فرهنگستان هنر، در چارچوب رسالتی كه در نشر و ترویج هنر عهده‌دار است، سعی دارد با انتشار آثاری در زمینه‌های مختلف هنری پاسخگوی بخشی از نیازهای پژوهشگران و علاقه‌مندان در این زمینه باشد.
انتشارات در راستای وظایف اساسنامه‌ای فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران در اواسط سال ۱۳۸۳، با اخذ پروانۀ نشر کار خود را آغاز کرد و به طور مستقل به چاپ و انتشار كتاب‌های تألیفی و ترجمه‌ای در حوزۀ هنر که کمتر مورد توجه ناشران دیگر بوده پرداخت. اما با توجه به کمبود ناشران تخصصی در حوزۀ هنر و ضرورت گسترش فعالیت‌های انتشارات فرهنگستان هنر، با موافقت شورای عالی انقلاب فرهنگی، مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» تأسیس و در سال ۱۳۸۷ اساسنامۀ آن در شورای هنر تصویب گردید. بدین ترتیب، انتشارات فرهنگستان هنر از اوایل مرداد ۱۳۸۸ در قالب مؤسسۀ وابسته به فرهنگستان هنر به عنوان ناشر تخصصی کتاب‌های هنری به فعالیت خود ادامه داد.
هدف از تأسیس این مؤسسه تألیف، ترجمه و انتشار کتاب‌ها و نشریات در موضوعات و رویکردهای مختلف هنری از جمله در حوزه‌های فلسفۀ هنر و زیبایی‌شناسی، هنرهای تجسمی، معماری و شهرسازی، ادبیات، کلیات و تاریخ هنر، هنرهای صناعی، هنرهای نمایشی، و موسیقی و مجموعه مقالات بود که در این راستا این مؤسسه تا ابتدای شش ماهه دوم سال ۱۴۰۳ حدود ۶۰۰ عنوان كتاب و نشریه را در كنار مجموعه مقالات هنر و سایر آثار تحقیقی معاونت پژوهشی فرهنگستان چاپ و منتشر کرده است.
یکی از فعالیت‌های مؤسسه متن شناسایی و بررسی رسالات کهن و تصحیح نسخه‌های هنری و تلاش برای بازنشر این آثار ارزشمند و نفیس است که می‌تواند ضمن احیا و حفظ و اشاعه سنّت ارزشمند کتاب‌آرایی، در الگوسازی و خلق آثار جدید هنرمندان معاصر کشورمان نیز الهام‌بخش و راهگشا باشد. مؤسسه متن همواره برای شناسایی و معرفی این‌گونه نسخ مهم هنری، اهتمامی ویژه ورزیده است؛ به طوری که تاکنون بالغ بر بیست اثر نفیس انتشار یافته و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. از جمله این آثار می‌توان به شاهنامۀ شاه طهماسبی و خمسه نظامی شاه طهماسبی اشاره کرد كه جزو نفیس‌ترین و مهم‌ترین نسخ خطی هستند.
شناسایی، آماده‌سازی و چاپ اشیاء و آثار هنری موجود در موزه های داخل و خارج کشور نیز بخش دیگری از فعالیت های مؤسسه متن است که به‌رغم اهمیت و ارزش بالای آنها به دلیل عدم دسترسی و شناخت، مغفول واقع شده‌اند. این آثار پس از شناسایی و استخراج کامل مشخصات آنها، به دو زبان فارسی و انگلیسی و به صورت نفیس چاپ و منتشر شده و در دسترس پژوهشگران هنر و علاقه‌مندان قرار می‌گیرند. در این خصوص تاکنون چندین عنوان کتاب چاپ و منتشر شده است؛ از جمله کتاب «شاهکارهای هنر ایران در مجموعه‌های لهستان» در دو جلد که با همکاری موزۀ ملی لهستان برای اولین بار در ایران و جهان منتشر شده است. همچنین می‌توان به کتاب‌های نگاره‌های ایرانی گنجینۀ ارمیتاژ و جلوه‌هایی از هنر ایران در مجموعه‌های مجارستان اشاره کرد.
مؤسسه متن با برگزاري مراسم رونمايي كتاب از کتاب‌های جدید فرهنگستان هنر، شركت فعال در نمايشگاه‌هاي داخلي و خارجي كتاب، برگزاري همزمان نمايشگاه كتاب در دانشگاه‌های سراسر كشور كه داراي رشته‌هاي هنري بوده‌اند و عرضۀ كتاب‌هاي منتشر شده با تخفيف، همچنین برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی کتاب هنر همواره در تلاش بوده تا گامی بزرگ برای معرفی منابع هنری به دانشجویان و پژوهشگران حوزۀ هنر بردارد.
شایان ذکر است تاکنون چندین جلد از کتاب‌های مؤسسه به عنوان کتاب درسی دانشگاهی معرفی و تعداد بسیاری نیز، به‌ویژه در حوزه‌های فلسفۀهنر و زیبایی‌شناسی و معماری و شهرسازی، به دلیل استقبال گسترده خوانندگان چندین بار تجدیدچاپ شده است. همچنین چندین عنوان از کتاب‌های این مؤسسه موفق به دریافت جایزه‌های مختلف کتاب سال، کتاب فصل و کتاب تقدیری شده‌اند (کتاب سال ۴ عنوان، کتاب تقدیری سال ۱۴عنوان، کتاب برگزیده فصل ۱۱عنوان و کتاب تقدیری فصل ۱۴عنوان). مؤسسه متن به دلیل انتشار كتاب‌های مهم و ارزشمند در تاریخ هنر ایران در مراسم افتتاح بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران، به عنوان ناشر برگزیده بخش ویژه انتخاب گردید. همچنین فرهنگستان هنر در چهارمین آیین بزرگداشت نسخ خطی، به دلیل چاپ نفیس شاهنامه شاه طهماسب به عنوان ناشر برگزیده انتخاب شد. در این مراسم در بخش‌های ترجمه و تألیف نیز كتاب‌های شاهكارهای هنر ایران در مجموعه لهستان و دانشنامه مهر و حكاكی در ایران، شایسته تقدیر شناخته شدند. در ضمن این انتشارات در سال ۱۳۹۰ از سوی خانۀموسیقی به عنوان ناشر برگزیدۀحوزۀموسیقی انتخاب گردید و نُه عنوان از کتاب‌های منتشر شده در زمینه موسیقی موفق به دریافت جوایز گوناگون شدند.
مؤسسۀ متن تاکنون عناوین متعددی از کتاب‌های تخصصی هنر را در موضوعات نظری، تاریخ هنر ایران و جهان منتشر کرده که خوشبختانه مورد استفاده و استقبال هنرپژوهان و هنردوستان نیز واقع شده است اما متأسفانه بعضی از این آثار مدت‌هاست نایاب و از دسترس علاقه‌مندان خارج است. در این راستا یکی دیگر از اقدامات مؤسسه متن در پاسخ به نیاز مخاطبان، نشر الکترونیک آثار منتشر شده از طریق اپلیکیشن طاقچه است که تاکنون بیش از ۷۰ عنوان کتاب در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است و این عناوین به تدریج اضافه و تکمیل خواهد شد.
در پایان، از مؤلفان، مترجمان و ویراستاران حوزۀ هنر دعوت می‌کنیم تا با یاری خود بر غنای فعالیت‌های این مؤسسه بیفزایند.
مدیر عامل مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری فرهنگستان هنر-متن